Pas shkëlqimit të një shteti mysliman të ndriçuar dhe udhëheqës, vjen një periudhë dyshimesh, tensioni dhe mospajtimesh. Mendimi dobësohet, injoranca kërcënon. Pastaj vijnë fuqi të huaja që vënë në dyshim një dominim të guximshëm. Islami, pak nga pak, nuk është më fe shtetërore për të gjithë myslimanët: ndërkohë që kalifatet janë në agoni, myslimanët ndjekin rrugët tregtare dhe vendosen në vende të largëta dhe të huaja.
